-جناب سرهنگ؛ پلیس فتا به چگونه جرایمی درفضای سایبررسیدگی می کند و برخورد با کدام جرایم برای پلیس دراولویت است؟

پلیس فتا به کلیه جرایمی که در فضای سایبر اتفاق می افتد رسیدگی می کند که شامل جرایم اقتصادی، برداشت از حساب های بانکی، فیشینگ ، جرایم اخلاقی، مزاحمت ها در شبکه های اجتماعی و به طور کلی همه موضوعاتی که مبتلابه مردم است برای ما اولویت دارد که در بین این مسائل، برداشت از حساب مردم بیشترین آمار جرایم را به خود اختصاص داده است و بعد ازآنان اتفاقاتی که در شبکه های اجتماعی رخ میدهد.

-جامعه هدف پلیس فتا چه کسانی هستند؟

به طور کلی صیانت از کسانی که با اینترنت سر و کار دارند ، آنهایی که کار بانکی در فضای مجازی انجام می دهند. از آنجایی که ضریب نفوذ اینترنت در جامعه بالا است به تبع آن جرایم در این فضا گسترش می یابد و معمولا متهمانی در این رابطه شناسایی و دستگیرمی شوند که مهارت اینترنتی و یا تحصیلات آکادمیک در حوزه فن آوریهای اطلاعاتی و ارتباطاتی دارند و آشنا با نرم افزارهای روزهستند و تجربه خوبی در این رابطه دارند.

-در 9 ماهه نخست امسال چه تعداد دستگیر شده دارید و آماری از پرونده های کشف پلیس فتا ارائه دهید.

اصولا من معتقدم با آمار به نتیجه نمیرسیم زیرا آمارتشویش اذهان عمومی را به دنبال دارد و نگران کننده است بهترین راه، اطلاع رسانی در جهت پیشگیری است و مردم اگر خود پیشگیری کنند به موازات ضریب نفوذ اینترنت ، جرم ، سیر نزولی خواهد داشت.منظور این است که با توجه به اینکه سرعت اینترنت تا پایان امسال حداقل 2 برابر خواهد شد و میزان کاربران آن نیز افزایش می یابد آسیب اجتماعی ناشی از آن نیز دو برابر می شود لذا این یک اصل است که کاربران ضریب امنیتی سیستم ها را بالا ببرند.

-منظور شما این است که مردم پلیس خود باشند، نقش آنها در این ارتباط چیست؟ مصداقی تر بیان کنید.

به طور مصداقی مثلا برای جلوگیری از نرم افزارهای جاسوسی باید آنتی ویروس های خود را به روز کنند یا آنتی ویروس ها را روزانه ، هفتگی و ماهیانه به فراخورنیازها و ضروریاتشان نصب کنند بخصوص نوجوانان که درفضای مجازی بازیهای رایانه ای آنلاین دارند یکی از بایسته هاشان این است که مراقب باشند فایر وال و یا همان دیواره آتش را کوتاه نکنند چرا که دیگر سیستم رایانه اشان شخصی نخواهد بود. به عبارتی برای بعضی از اقدامات مانند دانلود یا بازی آنلاین ، سیستم پیام می دهد که می خواهد فایر وال را کوتاه یا ببندد و کاربر بدون توجه ، تایید( (ok می کند غافل از آنکه دیواره آتش کوتاه شده و در همان زمان فایل خصوصی افراد سرقت شده است.

-آیا باندی از مجرمان اینترنتی دستگیر کرده اید؟

معمولا در جرایم اینترنتی باند دستگیر نمی شود چرا که صفر تا صد امور در فضای مجازی توسط یک تا دو نفرایجاد می شود و باند به بیش از سه نفر اطلاق می شود. اماموضوعی که باید مد نظرقرار داد این است که دردنیای مجازی جرایم گسترده پیچیده و نیازی به حضور فیزیکی مجرمان نیست.

- برای روشن تر شدن اذهان عمومی و همه فهم شدن مباحث نمونه ای از کلاهبرداریهایی که در این رابطه صورت می گیرد را بیان فرمایید.

برای نمونه پرونده ای که در حال حاضردر دست بررسی است مربوط به خانمی 58 ساله است که بیماری خاص هم دارد و سالهای عمرخود را به انتظار تشرف به حج گذرانده است که کلاهبرداری با او تماس می گیرد و می گوید که در قرعه کشی حج عمره برنده شده است و اگرتمایل به ثبت نام قطعی دارد لازم است قبل از عید بلافاصله مبلغ 200 هزار تومان به سازمان حج و زیارت واریز کند لذا باید خود را به دستگاه ATM یا خود پرداز برساند و مجرم با فعال شدن رمزدوم ، تمام موجودی این زن که بالغ بر 12 میلیون تومان بود را به سرقت می برد و پولها را به حساب های مختلف واریزمی کند که بعد از اعلام شکایت قربانی پرونده ای تشکیل و متهم سابقه دار دستگیرشد. نمونه دیگری از کلاهبرداریها مربوط به برخی از موسسات ملی و اعتباری است که در هنگام افتتاح حساب برای مشتریان خوددقت لازم را بعمل نمی آورند و با دریافت مدارک مجعول اقدام به افتتاح حساب می کنند که در این رابطه چندی پیش پرونده متهم سابقه داری درپلیس فتا تشکیل و متهم که یکصد و یازده میلیون تومان به سرقت برده بود در یک اقدام غافلگیرانه دستگیرشد پرونده دیگری هم درمورد برداشت های کارت به کارت درپلیس آگهی ایجاد شد که متهم 24 ساله با گذراندن 45 روز در زندان ظرف دو سال ، سه فقره سرقت از این طریق انجام داده بود.

- پس با این حساب کلاهبرداران با گذراندن آموزش های کوتاه مدت مثلا در دوره هم بندی و بازداشت و یا با استفاده از کوچکترین غفلت مردم به راحتی حسابهای بانکی افراد را خالی می کنند ، با توجه به نزدیک شدن به ایام تعطیلات نوروزی ، پلیس فتا به شهروندان چه توصیه هایی دارد؟

مردم عزیز باید در مورد تورهای مسافرتی و خرید های اینترنتی دقت کنند چرا که امروزه در شبکه های اجتماعی تبلیغات زیادی در مورد تورهای مسافرتی ارزان قیمت، پایین تر از نرخ عادی تورها و وسوسه انگیز برای ایام تعطیلات انجام می شود و به این ترتیب پول های هنگفتی به جیب برخی افراد که خارج ازکشوربا هویت نامعلوم هستند می رود در حالی که متقاضیان این گونه سفرها می توانند به راحتی به آژانس هایی دست یابند که دفترفیزیکی و مجوز لازم را از سازمان میراث فرهنگی و گردشگری دارند و مبلغ وجه به حساب مدیر فنی شرکت خدمات گردشکری واریزمی شود و قابل پیگیری است. در مورد خرید کالاهای مورد نیاز خود نیز از فروشگاه هایی خرید کنند که دارای اعتبار هستند وبدون توجه به این امتیاز که برای خرید نیازی نیست به خارج از منزل بروند، به این فکر کنند که این فروشگاهها که در اینترنت تبلیغ شده اند معتبر هستند؟ در حالی که برای راه اندازی این سایتها نیازبه مجوز ندارند؟ وموتورهای جستجو گردر اینترنت به سرعت لیست بسیاری از این شرکتها و فروشگاها را در اختیار کاربران قرار میدهد اما آیا اعتبار لازم و نماد اطمینان را هم دارد؟ توصیه دیگری که به شهروندان عزیز دارم این است که در نگهداری رمز دوم حسابهای خود دقت کنند چرا که به غیر از بانکها هیچکس نمی تواند درخواست رمزدوم ازفردی داشته باشد. همچنین به پیامک های تلفنی یا ایمیل هایی که موضوع برنده شدن در قرعه کشی یا یارانه را مطرح می کنند توجه نداشته باشند و همه باید بدانند که این موارد نیاز به گرفتن رمز دوم ندارد و اطلاعات مربوط به شماره حساب و شماره کارت کافی است و برای گرفتن یارانه و جایزه قرعه کشی باید به یک بانک لینک شده باشند و این بانک یا شرکت معتبر است است ، رمزدوم را از شخص می گیرد و دریافت و برداشت های مالی را انجام می دهد. مورد دیگر جرم روی داده، نصب دستگاه اسکیمر در خود پردازها است که کاربر، آن را با پوزفروشگاهها اشتباه می گیرد و کارت را در اختیار فروشنده قرارمی دهد و رمز خود را هم به او می دهد تا مبلغ خرید ها را بپردازد اما کارگر یک فروشگاهی دستگیر شد که در زیر میز ، کارت بانکی خریداران را کپی کرده و با بدست آوردن رمزکارتها از آنها برداشت می کرد. از موارد دیگر جرم های صورت گرفته ، سوء استفاده از تصاویر افراد معروف سیاسی و هنری است که عکسهای خصوصی خود را در شبکه های مجازی بارگذاری می کنند و مجرمان تصاویرآنها را در صفحات جعلی طوری منتشر می کنند که گویی سایت شخصی آنها است و جملاتی به کار می برند که دیگران احساس کنند جملات متعلق به این افراد است و سپس درخواست هایی را مطرح می کنند و غیره.

- آیا این موارد امنیتی را مردم به خوبی می دانند و پلیس فتا چگونه آنها را به مردم اطلاع رسانی می کند؟

من فکر می کنم با توجه به اینکه هدفگذاری پلیس فتا ، دانش آموزان، دانشجویان و دیگر اقشار اجتماع هستند و با گذاشتن جلسات و ارائه دوره های آموزشی و پیشگیری به صورت حضوری و هفتگی در مدارس ، دانشگاهها، فرهنگسراها و کافی نت ها توسط کارشناسان ، آنها را با موارد ذکر شده آشنا می کنند همچنین نرم آفزارهای آموزشی به صورت سی دی و انیمیشن از طریق کارگاه هایی آموزشی و به شکل رایگان در اختیار آنها قرار می دهد ، جلسات تعاملی متعدد با سایر پلیس های تخصصی، استانداری ها ،وزارت ارشاد ، آموزش و پرورش و دوستانی که فعالیت فرهنگی دارند برگزار می شود و ضمن استفاده از نقطه نظراتشان، نسبت به هوشیاری آنها در موارد خاص اقدام می شود، توضیحات تخصصی به صرافها و هتلدارها در مورد آی پی و ایمیل هاشان می دهیم علاوه بر اینها سایت پلیس فتا وخبرنگاران به صورت آنلاین اطلاع رسانی می کنند مردم باید آشنایی های لازم را با شگردهای مجرمان داشته باشند و پیشگیری های لازم را انجام دهند و درخواست من از بانکها و شرکتهایی که خدمات الکترونیک ارائه می دهند ، ضمن آنکه پلیس وظایف خود را به خوبی انجام می دهد ، این است که توجه لازم نسبت به کارایی و خدمات خود به مشتریان داشته باشند و لینک ثبت احوال باشند تا اصالت کد ملی افراد را آنلاین استعلام بگیرند و زمان افتتاح حساب افراد به هویت واقعی آنها پی ببرند در حالی که برخی موسسات مالی و اعتباری این تطابق را انجام نمی دهند یا با بی دقتی مدارک مجعول از مشتریان خود دریافت می کنند. در هر حال در گشت زنی پلیس فتا ، مواردی بوده است که قبل از اینکه صاحب حساب بفهمد که پولی غیر مجازاز حسابش برداشت شده است پلیس متهم را دستگیرکرده و پول را توقیف و به حساب فرد بازمی گرداند و چه بسا در این موارد زمانی که موضوع کلاهبرداری به افراد اطلاع داده می شود باور نکرده و به افسر ما توهین هم می کنند اما بعد از اطمینان عذرخواهی و تشکر می کنند

- پلیس فتا کارشناسان خود را از چه طریق گزینش و انتخاب می کند؟ و اطلاعات خود را چگونه به روز می کند؟ آیا در مجامع بین المللی حاضر می شود؟ و با توجه به استانداردهای جهانی فکر می کنید چقدر موفق بوده اید؟

رویکرد اصلی پلیس فتا مهندسی نرم افزاری است و 60 درصد مهندسان آن فارغ التحصیلان دانشگاههای معتبرکشور هستند و علاوه برآن در کنار کارآگاهان پلیس، دوره های آموزشی کشف جرم سایبری را در دانشگاه علوم انتظامی امین گذرانده اند به طوری که با گذشت عمرکوتاه 3سال از تشکیل پلیس فتا، افتخار دارد در دنیا حرف های زیادی برای گفتن دارد و به دستاوردهای خوی نائل آمده است و همچنین داشته های علمی و تجربیات خود را در اختیار کشورهای منطقه قرار می دهد (همانطور که قرار است تا پایان سال نشست منطقه ای در تهران داشته باشیم) و مصداق این ادعا کشف 99 درصدی پرونده ها است اما در هر حال آشنایی با جرم های سایبری خیلی نیاز به حضورفیزیکی در مجامع بین المللی ندارد و کارشناسان پلیس فتا از طریق ترجمه مقالات علمی دنیا با توجه به تسلطی که به زبان انگلیسی دارند علم روزرا بومی سازی می کنند و دراین مدت بسیاری از نرم افزارهای مورد نیاز پلیس در داخل کشور تولید شده است وبه آزمایشگاههای ادله دیجیتال کاملا تسلط دارند، با وجود این کاربران بدانند دنیای اینترنت بدون مرزاست و جرم در آن مختص یک محدوده جغرافیایی نیست بنابراین رسیدگی و کشف و دستگیری بسیار پیچیده و زمان بر، نسبت به دیگر جرم های فیزیکی دنیای واقعی است در دنیای مجازی ، افراد با هویت غیر واقعی ایمیل هایی ارسال می کنند که با حداقل پول مثلا دو دلارمی توانند در یک سرمایه گذاری یا قرعه کشی شرکت کنند و صاحب میلیاردها دلارشوند در حالی که قربانی در طعمه کلاهبرداری در خارج از کشور می افتدو جرم جنبه فراملی می یابد و اقدامات قضایی و دیپلماتیک می طلبد در حالی که کاربر می تواند با هوشیاری خود ازاین جرم ها جلوگیری کند هر چند به پلیس فتا هم باید اطمینان داشته باشد لذا اگر علم خود را در این فضای بی کران بالا ببریم هزینه ها را کم می کنیم.

- حیطه وظایف کارشناسان پلیس فتا را تعریف کنید آیا حریم خصوصی افراد درنظر گرفته می شود؟ و خط قرمزها کدامند؟

کار کارشناسان اداره تشخیص و پیشگیری پلیس فتا ، گشت زنی در فضای سایبر است و رصد سایت های مختلف، وبلاگها، شبکه های اجتماعی ، تالارهای گفتگو و غیره است که در آنها جرمی اتفاق نیفتد و تاکید می کنم پلیس فتا به هیچ عنوان وارد حریم خصوصی افراد نمی شود به عبارتی نامه الکترونیک ،چت های دو نفره ، و صفحات خاص، حریم خصوصی است و آنها را رصد نمی کند و اگر به حریم خصوصی افراد تجاوزصورت گرفته باشد شاکی ابتدا مجوز قضایی اخذ کرده و پلیس با مجرم برخورد می کند. صیانت از جمهوری اسلامی ایران، مذهب افراد، دارایی مادی و معنوی افراد و غیره خط قرمزهای ما است

- در این صورت بحث فیلتر به میان می آید نظر شما در مورد فیلتر شبکه های اجتماعی چیست؟

کلیه فیلترها با نظر دادستان کل کشور است و پلیس به هیچ عنوان نقشی در آن ندارد و کمیته تعیین مصادیق جرم و شورای عالی فضای مجازی، سیاستگذاری کلان آن را زیر نظر دادستان کل انجام می دهد و اینکه گفته می شودبخشی که ضرر ندارد می تواند فیلتر نباشد باید دید که ضرورت ورود به این شبکه ها چیست؟ آیا کاربر اطلاع دارد که به چه آسیب هایی دچار می شود؟ مشخص شدن هویت فرد ودادن کل اطلاعات گوشی تلفن تا چه حد ضرورت دارد؟ و آیا آنها ما را حمایت خواهند کرد؟ لذا باید آسیب شناسی انجام شود و این مساله هم در نظرگرفته شود که راجع به اتفاقاتی که فردا می افتد فردا باید صحبت کرد.

- هشدارهای پلیسی را هم به مردم بدهید

ابتدا به بانوان می گوییم که مراقب آرایشگاههایی که دوربین دارند باشند تا سوء استفاده ای از آنها بعمل نیاید سپس به جامه هتلدارها، صرافها و غیره که ارز کشور از طریق آنها خارج می شود می گوییم که درمورد آی پی و ایمیل هاشان دقت کنند و مواردی که در جلسات به آنها گوشزد می شود را فراموش نکنند، هشدار به عموم مردم که مواظب صفحات جعلی بانکها، ایمیل های جعلی و پرداخت های آنلاین باشند ، بازیگرهای معروف سینما و ورزشکاران عکس های خصوصی خود را درشبکه های اجتماعی بارگذاری نکنند، کافی نت ها که مدتی حضورپلیس را هیاهو و به منزله دخالت و ورود به حریم خصوصی به حساب آوردند دفاتر خود را به دوربین مجهز کنند ، جامعه بانکداری در مورد سند های مجعول دقت کنند و...

- برخورد پلیس فتا با متهمان دستگیرشده چگونه است؟

پلیس فتا به محض دستگیری متهمان آنها را به مقامات قضایی تحویل می دهد چرا که مدارک و ادله دیجیتال حرف اول را میزند و اظهارات متهم خیلی برای پلیس فتا سندیت ندارد ، شاکی و پلیس و حتی متهم وظیفه دارند برای ادعاهاشان به محاکم قضایی ادله دیجیتال ارائه دهند.