چکیده
با توجه به جایگاه تفکر منطقی و نظام دار در مواجه با مسئله و مشکل و جایگاه کتاب درسی در نظام آموزشی متمرکز بر آن شدیم تا کتاب و تاثیر مدرسه بر پرورش شخصیت افراد و علوم تجربی سوم ابتدایی را از نظر توجه به تفکر و تعقل و استفاده از دانش های قبلی و کاربرد در زندگی روزمره از نظر حل مسئله و اهداف آموزشی مورد بررسی قرار دهیم که با استفاده از تهیه چک لیست و تکینیک لیکرت بدین نتیجه رسیدیم که این کتاب به پرورش مهارت حل مسئله و اهداف آموزشی به خوبی پرداخته است و در پایان پیشنهادهایی برای بهبود این امر ارائه نموده ایم.
کلید واژه :
تحلیل محتوا ، مهارت حل مسئله ، اهداف آموزشی ، علوم تجربی ، پایه سوم ابتدایی
مقدمه
تفکر از بارزترین ویژگی های انسان و یک فرآیند گام به گام و دارای چهارچوب منطقی و نظامدار است که با درنظر داشتن هدف رقابت معین صورت می گیرد. هنگامی که فرد با مساله و مشکلی مواجه می شود باید آن را بررسی کرده ، به راه های حل آن بیندیشد تا به هدف خویش دست یابد با چنین تعبیری می توان گفت که تفکر عبارت است از فعالیت ها جهت دار ذهن برای مسئله به عبارت دیگر تفکر و اندیشه به فعالیت ها یا رفتارهای ذهنی گفته می شود که به حل مسئله ای توجه داشته باشد.) شعبانی ، )2831
مدرسه باید قوهی استدالل و تفکر دانش آموز را تقویت کند، به نحوی که به توانایی قضاوت صحیح دست یابد و بتواند عقاید را از حقایق ، سفسطه را از استدالل منطقی و سره را زا ناسره تشخیص دهد و در نهایت بیاموزد که چگونه فکر کند و بیاموزد. ) مهر محمدی، ) 2831
عالی ترین هدف آموزش و پرورش در تمامی سطوح تحصیلی ایجاد توانایی در حل مسئله آفرینندگی یا خالقیت در یادگیرندگان است. زیرا حل مسئله آفرینندگی از فرآیندها با جریان های اصلی تفکر به شمار می روند. ) قریب ، ) 2831
کتاب درسی در نظام آموزشی یکی از عناصر مهم و اساسی است. از این رو اگر محتوای کتاب های درسی هماهنگ و همسو با اهداف کلی و جزیی نظام آموزشی نباشد نمی توان انتظار داشت که دست یابی به اهداف مورد نظر امکان پذیر باشد. با توجه به نقش محتوا در تحقیق اهداف برنامه درسی ، این عنصر برنامه درسی حوزه ی وسیعی از کوشش های علمی و بررسی ها را به خود اختصاص داد و پژوهشگران را بر آن داشته است که مناسبت آن را با سایر عناصر برنامه درسی بررسی کنند مالک ها و معیارهای مناسبی برای تعیین میزان اثر بخشی و کارایی آن تدوین کنند.)حسین بر ، )2831
از سویی دیگر، در نظام آموزش و پرورش ایران کتاب های درسی دوره ی ابتدایی ، راهنمایی تحصیلی و متوسطه به صورت متمرکز بوده و کمتر برنامه ریزی و تالیف کتاب های درسی وابسه به وزارت آموزش و پرورش تهیه و در تمام کشور استفاده می شود. همچنین در نظام آموزشی ایران معلمان نهایتا به صورت متمرکز در تهران گزینش و استخدام می شوند. لذا کتاب درسی درکنار معلم جزء ارکان اصلی آموزش است که انتظار می رود یادگیری آن در زندگی امروز و فردای شاگردان موثر باشد.
بیان مسئله
زندگی روزمره و مواجه شدن با موقعیت های جدید این حُسن را ایجاد می کند که مهارت حل مسئله را در کودکانمان تقویت کنیم.حال آن که دانش آموزان مخاطب برنامه درسی ما در ازای هزینه کرد زیاد از جمله وقت و توانایی ، در صدد کسب این مهارت های مورد نیاز هستند. این نکته حائز اهمیت است که در کتاب علوم تجربی سوم ابتدایی به چه میزان به این مهارت پرداخته است؟
پیشینه تحقیق
فتحی )2833( در تحقیقی با عنوان "تحلیل محتوای برنامه ی درسی علوم تجربی پایه های سوم و چهارم دوره ی ابتدایی از نظر میزان توجه به فرآیند حل مسئله و مهارت های تفکر" که به عنوان پایان نامه کارشناسی ارشد خود انجام داده بود بدین نتیجه دست یافت که از بین مجموع کل مهارت تفکر شاخص فکر کردن بیشترین توجه را داشته است و از مجموع کل مهارت حل مسئله شاخص آزمایش بیشترین توجه را داشته است.
برانی و همکاران ) )2833 در پژوهشی با عنوان "جایگاه حل مسئله در تمرین های کتاب درسی علوم ابتدایی" به این مهم دست یافته اند که در کتب علوم دوره ابتدایی به مرحله چهارم از فرآیند حل مسئله ) ارائه راه حل ( بیشترین توجه شده است.
امیر احمدی )2832( در پژوهش " تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی برمبنای الگوی حل مسئله ی دیویی" به این نتیجه دست یافتند که از بین ده مهارت ضروری حل مسئله به مهارت تفسیر و استنباط و نتیجه گیری بیشترین توجه را داشته است.
اهمیت و ضرورت پژوهش
با توجه به اهمیت کتب درسی و جایگاه آن در نظام تعلیم و تربیت و جایگاه تفکر و حل مسئله و اهداف آموزشی در پرورش تفکر و زندگی عاقالنه ، از این رو کتاب علوم تجربی پایهی سوم را مورد بررسی قرار دادیم تا میزان توجه کتاب به این امر را مورد مطالعه قرار دهیم.
اهداف پژوهش
هدف کلی :
بررسی محتوای کتاب علوم تجربی پایه سوم از نظر حل مسئله و اهداف آموزشی اهداف جزیی :
- توجه کتاب به مهارت تفکر منطقی.
- توجه کتاب به مهارت کاربرد دانش قبلی.
- توجه کتاب به کشف ارتباط بین دانسته ها و موقعیت های جدید.
روش پژوهش
روش تحقیق پژوهشی حاضر توصیفی و از نوع تحلیل محتوای مفهومی است و صفحه به صفحه ی کتاب درسی از متن، تصاویر و فعالیت ها مورد توجه و بررسی قرار گرفت.
روش گردآوری اطالعات
به منظور جمع آوری دقیق اطالعات از روش چک لیست استفاده کردیم.
جامعه و نمونه آماری
در این پژوهش جامعه آماری مجموعه ی کتب دوره ی ابتدایی و نمونه ی پژوهش کتاب علوم تجربی پایه سوم می باشد.
یافته های پژوهش
با استفاده از چک لیست و از بین بیست گویه و از 211 امتیاز ممکن )%31( 31 امتیاز را کسب نموده که نمره ی بسیار قابل قبولی می باشد. در بررسی صفحات کتاب در ادامه می بینیم که کتاب رویکرد حل مسئله و اهداف آموزشی را به خوبی پوشش داده است:
بخش های مختلف کتاب درسی :
درس اول : زنگ علوم
در این درس، دانش آموزان یاد می گیرند پرسش های مورد نظر خود را تنظیم و منابع و ابزار جمع آوری اطالعات محدودی را
برای پاسخگویی به آن شناسایی نمایند، اما گزارش تنظیم شده نشان نمی دهد که بین مسئله/ موضوع مورد مطالعه، منابع و
ابزارها هماهنگی الزم وجود دارد. و با توجه به مسئله/ موضوع مورد مطالعه چند منبع مختلف را شناسایی نموده و ابزار
متناسب با منابع مورد نظر را تهیه و گزارشی که بیانگر پاسخ های مستندی به پرسش های مورد نظر است را تنظیم نمایند. در
گزارش تنظیم شده هماهنگی بین ابزار و منابع وجود دارد.
درس دوم : خوراکی ها
در این درس دانش آموزان یاد می گیرند غذاهایی که در وعده های غذایی روزانه مصرف می کنند را در قالب گروه های چهارگانه طبقه بندی کنند. و با توجه به محل زندگی خود، در مورد مواد غذایی که بیشتر از آنها تغذیه می کنند، اطالعات جمع آوری کنند.
درس سوم : مواد اطراف ما))2
در این درس دانش آموزان ابتدا با حالت گازی ماده و کاربردهای آن در زندگی روزمره آشنا می شوند و مواد را بر اساس
ویژگی به سه حالت جامد، مایع و گاز طبقه بندی می کنند سپس چگونگی تبدیل حالت های جامد به مایع؛ مایع به جامد و
مایع به گاز را با انجام آزمایش و فعالیت های مناسب بررسی می کنند در پایان تعاریف ذوب، انجماد و تبخیر بیان می شوند.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند در مواد پرکاربرد زندگی روزمره خود بر پایه مالک «پخش شدن در
همه فضای ظرف » مواد گازی را تشخیص دهند و کاربردهای آنها را در زندگی شناسایی کنند و در مواد پرکاربرد زندگی
روزمره خود بر پایه مالک مواد گازی را تشخیص دهند و کاربردهای آنها را در زندگی شناسایی کنند و بتوانند مواد را در سه
دسته جامد، مایع و گاز طبقه بندی کنند.
درس چهارم : مواد اطراف ما )1(
در این درس دانش آموزان با اندازه گیری حجم مایعات و جرم جامدها آشنا می شوند آنها ابتدا حجم مایعات را تخمین می زنند و سپس حجم مایعات را با مقیاس خود ساخته و حجم واقعی را با مقیاس لیتر می سنجند و با حجم تخمین خود مقایسه می کنند. در مورد حجم ابتدا با مفهوم جرم و ابزار سنجش جرم یعنی ترازو آشنا شده، سپس جرم مواد جامد را تخمین زده و با مقیاس خود ساخته و مقیاس واقعی یعنی کیلوگرم و گرم، سنجش و آنها را مقایسه می کنند و در پایان با انجام آزمایش به این نکته پی می برند که مایعات با حجم یکسان ممکن است جرم های متفاوتی داشته باشند.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند جرم و حجم نمونه هایی از اجسام جامد و مایع محیط اطراف خود را تخمین و با مقیاس خود ساخته اندازه گیری و گزارش کنند و جرم و حجم نمونه هایی از اجسام جامد و مایع محیط اطراف خود را با مقیاس خود ساخته و مقیاس استاندارد اندازه گیری کنند. درس پنجم : آب ماده ی با ارزش
در این درس، دانش آموزان ابتدا با چرخه آب به عنوان یک کل آشنا می شوند، سپس به مقایسه سطح آب ها و خشکی های روی زمین پرداخته می شود و در مورد تبخیر آب ها و تهیه آب شیرین و چگونگی تشکیل ابر اشاره می شود. پرسش های خود را مطرح کرده و سپس برای یافتن پاسخ پرسش ها، وسیله می سازد یا تهیه می کند، به منابع مختلف مراجعه کرده و پس از انجام آزمایش ها،گزارش کار خود را ارائه می دهند. در نهایت با همه این فعالیت ها می خواهیم که دانش آموز به ارزش آب پی ببرد.در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند برای پاسخ به پرسش ها، منابع را شناسایی کرده و از ابزار جمع آوری اطالعات استفاده کنند، اما در گزارش تنظیم شده، هماهنگی الزم بین مسئله موضوع و منابع و ابزارها وجود ندارد
و برای پاسخ به پرسش ها و موضوع مورد مطالعه، چند منبع را شناسایی کرده و ابزار متناسب با منابع مورد نظر را تهیه کرده و گزارشی که بیانگر پاسخ های مستندی به پرسش های مورد نظر است را تنظیم کنند و در گزارش تنظیم شده، هماهنگی بین ابزار و منابع وجود دارد.
درس ششم : زندگی و آب
در این درس، دانش آموز، با نفوذپذیری آب در خاک های مختلف، چگونگی تشکیل آب های زیرزمینی و چگونگی تصفیه آب آشنا می شود و برای یافتن پاسخ پرسش های کتاب و یا پرسش هایی که خود یا دوستانش طرح می کنند، به صورت فردی یا گروهی وسیله می سازند و یا مواد مورد نیاز را تهیه کرده و با استفاده از منابع مختلف و انجام فعالیت ها گزارش کار خود را ارائه می دهد.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند با استفاده از منابع و ابزار درباره پرسش ها و مفاهیم اطالعات جمع آوری کرده و گزارش کنند، اما در گزارش تنظیم شده، هماهنگی الزم بین مسئله، موضوع و منابع و ابزار وجود ندارد و برای پاسخ به پرسش ها و موضوع مورد مطالعه، چند منبع را شناسایی کرده و ابزار متناسب با منابع را تهیه کرده و گزارشی که بیانگر پاسخ های مستند به پرسش های مورد نظر را تنظیم می کند و در گزارش تنظیم شده، هماهنگی بین ابزار و منابع وجود دارد.
درس هفتم : نور و مشاهده ی اجسام
در این درس دانش آموز باید ایده ها و مفاهیم مرتبط با بازتاب نور و مشاهده اجسام را بفهمد.آنان باید به انجام فعالیت )فردی، گروهی و جمعی(درباره بازتاب نور از روی سطوح اجسام صیقلی و براق )مانند آینه یا کاغذ آلومینیومی( بپردازند و تفاوت آن را با بازتاب از روی اجسام غیرصیقلی در عمل تجربه و مشاهده کنند. در این درس دانش آموزان، می فهمند برای دیدن اجسام وجود منبع نور، برخورد نور به اجسام )تابش( و بازتاب از روی آن الزم است. وقتی نوربازتاب یافته از روی سطح اجسام وارد چشم ما شود، ما قادر به دیدن اجسام خواهیم بود. دانش آموز در قالب طراحی یک ایده برای دیدن اجسام و اجرای آن با دوستانش یا ساخت یک وسیله ساده به مشاهده غیر مستقیم )مشاهدهتصویر اجسام توسط آینه( اجسام بپردازد.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند بازتابش را تعریف کند و با استفاده از یک آینه و منبع نور پرتو بازتابش
نور تشکیل دهد و با استفاده از یک آینه با جسم صیقلی و استفاده از منابع نور، بازتابش نور را بر روی محل مشخصی بتاباند.
درس هشتم : جست و جو کنیم و بسازیم
دانش آموزان در دو سال گذشته با اهمیت استفاده از وسایل ساده و ابزار مناسب برای ساخت نمونه هایی که می خواهند
بسازند، آشنا شدند. در این درس سعی برآن است تا آنها در راستای حل مسئله های زمینه محور )جلوگیری از هدر رفتن آب( با ساخت یک نمونه ساده و روش های نصب و اتصاالت اجزای لوله های انتقال آب در آن آشنا شوند.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند راه های هدر رفتن آب از لوله های انتقال آب را شناسایی کنند. تا
بتوانند در ادامه کار از تجارب و اطالعات همدیگر استفاده کنند و با استفاده مناسب از وسایل پیرامونی و ابزار ساده از هدر
رفتن آب در نمونه های ارائه شده در کالس جلوگیری کنند.
درس نهم : نیرو همه جا )2(
در این درس دانش آموزان با انجام دادن بازی ها و کارهای مختلف و همچنین فعالیت هایی مشاهده و تجربه می کنند که برای به حرکت درآوردن اجسام باید آنها را هل بدهند یا بکشند وقتی جسمی را هل می دهند یا می کشند به آن نیرو وارد کرده اند. دانش آموزان پی می برند که نیرو همه جا و در انجام تمام کارها حضور دارد آنها با انجام آزمایش هایی اثرهای نیرو، مثل نیرو سبب متوقف کردن اجسام متحرک و تغییر جهت دادن حرکت اجسام متحرک و تغییر شکل اجسام می شود را نیز مشاهده می کنند. در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند فهرستی از موقعیت های )انجام دادن کارها، بازی ها
و )… روزمره و آشنا تهیه کنند و نیروی به کار رفته در این کارها را به دو دسته هل دادن )رانش( یا کشیدن )کشش( طبقه بندی کنند. یک یا دو اثر نیرو را نیز مشخص کنند و فهرستی از موقعیت های )انجام کارها، بازی ها و)… فراتر از زندگی روزمره تهیه کرده و نیروی به کار رفته در این کارها را به دو دسته هل دادن یا کشیدن طبقه بندی کنند و کارهایی را که برای انجام آن نیرو به هر دو صورت به کار می رود را مشخص کنند. همه اثرهای نیرو را مشخص کنند.
درس دهم : نیرو همه جا )1(
در این درس دانش آموزان از طریق انجام دادن فعالیت ها و آزمایش ها نیروهایی که بدون تماس به جسمی به آن اعمال می شود را مشاهده و تجربه می کنند مثل نیروی بین دو آهنربا )کشیدن و هل دادن یک آهنربا توسط آهن ربای دیگر( و نیروی کشش زمین که به همه اجسام وارد می شود. در انتها دانش آموزان از طریق تجربه کردن پی می برند اگر نیروی کافی برای بلند کردن اجسام سنگین نباشدمی توانند به کمک یک میله و تکیه گاه )اهرم( به راحتی آنها را جابه جا کنند.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند تأثیر نیروی کشش زمین را در یک یا دو مورد از کارهای روزمره و عادی توضیح دهند و برای کاربرد اهرم در زندگی روزمره یک مثال عادی و رایج بزنند و تأثیر نیروی کشش زمین را در یک یا دو مورد از کارهای روزمره و غیرآشنا توضیح دهند و برای کاربرد اهرم در زندگی روزمره یک یا دو مثال غیر رایج بزنند. درس یازدهم: بکارید و ببینید
دانش آموزان در سال اول با قسمت های مختلف گیاه و کاشت دانه آشنایی پیدا کردند. در سال گذشته نیز با استفاده های مختلف از دانه ها و به ویژه دانه های غذایی آشنا شدند. بخش های تشکیل دهنده یک دانه را آموختند و با انجام فعالیت، چرخه زندگی یک دانه را به خوبی شناختند. همچنین آنها یاد گرفتند که گیاهان به جز از طریق دانه می توانند با قلمه زدن نیز تکثیر شوند. در این درس دانش آموزان ضمن انجام فعالیت هایی با انواع ریشه ها، ساقه ها، برگ ها، گل ها و دانه ها آشنا می شوند. به تفاوت بین گیاهان دانه دار پی می برند. با برخی بخش های خوراکی گیاهان آشنا شده و چرخه زندگی گیاهان گل دار و مخروط دار را می شناسند. در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند گل ها، میوه ها و دانه های گیاهان آشنا را طبقه بندی کنند و گیاهان تک لپه و دولپه محل زندگی خود را شناسایی و طبقه بندی کنند. درس دوازدهم : هر کدام جای خود )2(
عنوان «هر کدام جای خود » برای این درس به علت های زیر انتخاب شده است که:
2معموالً هر جاندار در زیستگاه طبیعی مشخصی زندگی می کند.
1 در این درس به طبقه بندی علمی جانوران مهره دار و ویژگی های مهم گروه های اصلی آنها پرداخته شده است. دانش آموزان در سال های گذشته با برخی ویژگی های جانوران و اینکه چگونه حرکت می کنند؛چه غذاهایی می خورند؛ چگونه رشد می کنند ؛ چگونه از بچه هایشان نگهداری می کنند؛ آشنا شدند.در این درس دانش آموزان جانوران را براساس محل زندگیشان طبقه بندی می کنند؛ آنان با مهم ترین ویژگی های دو گروه جانوران مهره دار یعنی ماهی ها و دوزیستان آشنا می شوند. ویژگی هایی مثل اندام تنفسی و حرکتی، پوشش بدن. دانش آموزان با انجام آزمایشی وجود هوا را در آب تجربه می کنند؛ آنان همچنین با نمونه هایی از جانوران بومی کشورمان آشنا می شوند.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند با مشاهده و جمع آوری اطالعات جانوران را براساس معیارهای علمی
طبقه بندی کنند و به برخی ویژگی های جانوران زیرگروه مهره دار نیز اشاره کنند و مراحل زندگی یک ماهی و یک قورباغه را
رسم و ساختار بدن و زندگی آنها را باهم مقایسه کنند.
درس سیزدهم : هر کدام جای خود )1(
در ادامه درس قبل، دانش آموزان در این درس با برخی ویژگی های مهم خزندگان، پرندگان و پستانداران آشنا می شوند. ویژگی های خزندگان و پرندگان به صورت مقایسه ای با هم ارائه شده اند. این ویژگی ها شامل اندام تنفسی و حرکت، دفاع در برابر دشمن، پوشش بدن و نحوه تولید مثل و مراقبت از فرزندان است. دانش آموزان با ویژگی های گفته شده در پستانداران نیز آشنا می شوند. آنان درباره زندگی پستانداران، محل زندگی خود و نقش مفید مارها اطالعات جمع آوری می کنند؛ ستون مهره های یک ماهی را مشاهده می کنند و می آموزند که پنج گروه جانوران درس های هر کدام جای خود 2 و 1، در گروه بزرگ تری به نام مهره داران قرار می گیرند.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند با مشاهده و جمع آوری اطالعات متنوع و معتبر ساختار بدن و زندگی
مهره داران را توصیف و مقایسه و به طور علمی آنها را طبقه بندی کنند و نمونه های آشنای جانوران مهره دار را با معیارهای
خودساخته و براساس ویژگی های آشکار، طبقه بندی کنند.
درس چهاردهم : از گذشته تا آینده
در این درس تالش شده دانش آموزان با یکی دیگر از تأثیرات فناوری و زندگی بشر یعنی روش های نگهداری مواد غذایی آشنا
شده، مسیر تغییر و تکامل آن را در طول تاریخ بشناسد و با برقراری ارتباط بین امکانات گذشته و حال، آینده را پیش بینی
کنند و برای حل مسائل آن، راه حل پیشنهاد نمایند . دانش آموزان در فرایند این درس می توانند آنچه را که در مورد فناوری
روش های نگهداری مواد غذایی فرا گرفته اند به سایر فناوری های مورد استفاده در زندگی تعمیم دهند.
در پایان این درس انتظار می رود دانش آموزان بتوانند اطالعاتی در مورد یک فناوری ساده )چگونگی روش های نگهداری
مواد غذایی( در زندگی روزمره خود جمع آوری، ثبت و گزارش کنند.اطالعاتی را در مورد تغییرات یک نمونه از روش های
نگهداری مواد غذایی جمع آوری کرده و تغییرات آن را در یک بازده زمانی گزارش دهند.
بحث و نتیجه گیری
همانطور که انتظار میرفت و با تکیه بر رویکرد کتاب پیش بینی شده شده بود ، کتاب علوم تجربی پایهی سوم به مهارت حل مسئله و اهداف آموزشی توجه داشته است. در این کتاب تقریباً به این امر پرداخته است و در تمام فعالیت ها و صفحات کتاب به این مهارت پرداخته است.پراکندگی مهارت حل مسئله نیز در کتاب یکسان است و در تمام برنامه ی درسی به این مهارت پرداخته است.
پیشنهاد های کاربردی
-2 دفتر برنامه ریزی و تالیف کتاب درسی علوم تجربی به تهیه یک کتاب کار اقدام نماید که محتوای آن در راهنمای پرورش توانایی حل مساله بدین شکل باشد.
-1 در ارتباط با هر درس مساله هایی مطرح شود که حل آن مساله ها منوط به طراحی آزمایش باشد. بدیهی است که تصمیم گیری درباره راه حل و نحوه طراحی آزمایش باید به دانش آموز واگذار شود.
-8 به منظور تحریک عالیق کودکان، مساله ها در قالب داستان های کوتاه و جذاب مطرح شود.
-1 فضای الزم برای تهیه گزارش کار و ارائه آن به کالس در این کتاب فراهم شود. بدین منظور در آغاز برای آموزش نحوه گزارش نویسی، عنوان هر مرحله از گزارش ، برای دانش آموز مشخص شود تا او در ذیل هر عنوان شیوه و روند کار خود را بنویسد.
-5 متون آموزنده و داستان گونه ای از نحوه کار دانشمندان در برخورد با مسائل و روند فعالیت آنها تا رسیدن به پاسخ ارائه دهد.
منابع
)2 اشرف حسین بر، محمد. کتاب آموزش علوم تجربی ، تهران ، کاوش نوین ، .2831
1) شعبانی، حسن )2831(، مهارت های آموزشی و پرورشی ) روش ها و فنون تدریس ( ، تهران ، انتشارات سمت ، چاپ هفدهم.
فتحی، محمدرضا. مرادی، روح اهلل. تحلیل محتوای برنامه درسی علوم تجربی پایه سوم دوره ابتدایی از نظر میزان توجه به فرآیند حل مسئه و مهارت های تفکر، آذر 2838، نخستین همایش ملی علوم تربیتی و روانشناسی در دسترس در . Civilica.com
)1 قریب ، رضا ، آموزش مفاهیم علوم تجربی و اجتماعی، تهران ، فاطمی . 2831
5) مهر محمدی ، محمود ) ) 2831 ، پرورش تفکر انتقادی با استفاده از شیوه آموزش مساله محور، باز اندیشی فرآیند یاددهی _ یادگیری، صفحه .233-211
برچسب‌ها:
تحلیل کتاب علوم تجربی پایه ی سوم ابتدایی از نظر اه
صلوات بر فاطمه زهرا پاک کننده گناهان